صفحه ۶۶ مطالعات ششم

درس ۱۰: چه عواملی موجب گسترش علوم و فنون در دوره اسلامی شد؟

آموزه‌های دین اسلام

مهم‌ترین علّت پیشرفت علمی مسلمانان، تعالیم دین اسلام بود. آیات قرآن کریم انسان‌ها را به تفکر دربارهٔ آفرینش جهان، حرکت ستارگان و سیارات، زندگی جانوران و گیاهان و نظایر آن، دعوت می‌کند. پیامبر گرامی اسلام (ص) فرمودند: به دنبال کسب علم باشید؛ حتّی اگر در چین باشد. امامان، عالمان بزرگی بودند و مردم برای یافتن پاسخ‌های علمی نزد آن‌ها می‌رفتند. امام محمد باقر (ع) و امام جعفر صادق (ع) کلاس‌های درس داشتند و شاگردان زیادی در کلاس‌های آن‌ها حاضر می‌شدند.

نیازهای جدید جوامع مسلمان

مسلمانان برای کارهایی چون تعیین جهت قبله (جهت رو به خانهٔ کعبه) پی بردن به ساعت طلوع و غروب خورشید و تقویم و برای انجام دادن عبادت‌ها، کشتیرانی در دریا و نظایر آن به علم ریاضیات و ستاره‌شناسی نیاز داشتند. آن‌ها با اُسطرلاب، موقعیت ستاره‌ها را مطالعه می‌کردند. مسلمانان در ساختن و هدایت کشتی‌ها مهارت داشتند و با توجّه به جهت ستارهٔ قطبی در آسمان، مسیر خودشان را در دریا پیدا می‌کردند.