صفحه ۶۸ مطالعات ششم

مراکز علمی جهان اسلام

دانشگاه و کتابخانه

یکی از مهم‌ترین مراکز علمی آن دوره، دانشگاه جندی‌شاپور بود. دانشگاه جندی‌شاپور در اهواز در زمان ساسانیان تأسیس شده بود امّا تا سیصد سال بعد از ورود اسلام به ایران به کار خود ادامه داد.
در بسیاری از شهرهای اسلامی، کتابخانه‌های بزرگی وجود داشت؛ برای مثال سامانیان در بخارا کتابخانه‌ی عظیمی داشتند که ابن سینا سال‌ها در آنجا مشغول تحقیق و مطالعه بود.

نظامیه

نظامیه‌ها مدارسی بودند که عدّه‌ی زیادی از افراد در آن‌ها علم می‌آموختند و همان‌جا زندگی می‌کردند و حکومت، خرج تحصیل و زندگی آن‌ها را می‌داد.
یکی از وزیران معروف ایرانی به نام خواجه نظام‌الملک، این نوع مدرسه را تأسیس کرده بود. نظامیه‌های نیشابور و بغداد معروف بودند. دانشگاه‌های امروز جهان تقلیدی از مدارس نظامیه است.

رصدخانه

رصدخانه‌ها محلّ تحقیق درباره‌ی ستارگان بودند. شهرهایی چون بغداد، اصفهان، مراغه و ری رصدخانه داشتند.

بیمارستان

نخستین بیمارستانی که از آن اطّلاعی در دست است، بیمارستان و مدرسه‌ی پزشکی دانشگاه جندی‌شاپور است.
معروف‌ترین بیمارستان دوره‌ی اسلامی، بیمارستانی بود که عضدالدوله دیلمی در بغداد بنا کرده بود که داروخانه‌ای نیز داشت.