صفحه ۱۹ کار و فناوری ششم

میان درس

تاریخچهٔ محاسبه قبل از رایانه‌ها

هزاران سال است که انسان از دستگاه‌های محاسبه استفاده می‌کند. اولین محاسبات با استفاده از انگشتان دست انجام می‌شد. به همین دلیل بیشتر سامانه‌های عددی بر اساس مضرب‌های ۱۰ هستند. کامپیوتر نیز که در زبان فارسی، رایانه نامیده می‌شود نوعی دستگاه محاسبه‌گر است. رایانه‌های امروزی فقط از رقم‌های ۰ و ۱ که به سامانهٔ دودویی یا باینری شناخته می‌شود، برای محاسبات استفاده می‌کنند.

تکامل ابزارهای شمارش: از ستون‌های سنگی تا چرتکه

نخستین ابزارهای شمارش، ستون‌هایی از صفحه‌های سنگی یا فلزی بودند. در مصر باستان از سازه‌هایی سنگی به شکل ستون‌های هرمی برای تعیین زمان استفاده می‌کردند. با حرکت خورشید جهت سایهٔ این ستون‌ها تغییر می‌کرد و مردم از این طریق زمان را به طور تقریبی تعیین می‌کردند. بابلی‌ها (عراق امروزی) نیز از چنین ابزارهای ساده برای محاسبات استفاده می‌کردند. به تدریج ابزارهای محاسبه کامل‌تر شدند و چرتکه به عنوان یک نمونهٔ پرکاربرد از ابزارهای محاسبات باستانی ابداع شد. یکی از کاربردهای چرتکه، محاسبهٔ چهار عمل اصلی است (شکل روبه‌رو).

Screenshot 2025 09 03 221030
چرتکه حدود ۲۵۰۰ سال قبل از میلاد اختراع شده و اولین ابزار محاسباتی شناخته شده است.

ماشین‌های محاسباتی

از قرن هشتم تا چهاردهم میلادی فعالیت‌های فراوانی در حوزهٔ ریاضیات در جهان اسلام انجام شد که نقش حیاتی در پیشبرد محاسبات داشت. دانشمندان مسلمان همچون خوارزمی و الکندی، متون ریاضی مربوط به ریاضیدانان یونانی و هند باستان را به عربی ترجمه کردند و بر اساس دانش کسب شده از آن‌ها، روش‌های جدیدی را برای محاسبه توسعه دادند. دستاوردهای آن‌ها چنان تأثیرگذار بود که حتی امروزه در زمینه‌هایی مانند رمزگذاری از آن‌ها استفاده می‌شود.

Screenshot 2025 09 03 221105

برای ثبت پرسش باید وارد حساب کاربری خود شوید. ورود به حساب


پرسش و پاسخ بدون پرسش

تا کتون پرسشی ثبت نشده.