صفحه ۷ علوم هفتم

هر جسم از ماده تشکیل شده است

ماده جرم و حجم دارد. جرم یک جسم را با یکای کیلوگرم یا گرم اندازه می‌گیرند. جرم هر جسم مقدار مادهٔ تشکیل‌دهندهٔ آن جسم است. جرم اجسام را با ترازو اندازه‌گیری می‌کنند (شکل ۱).

فعالیت

شکل بالا جرم چند چیز متفاوت در اطراف ما را نشان می‌دهد. چرا جرم برخی با گرم و جرم بعضی با کیلوگرم ثبت شده است؟

برای اندازه‌گیری هر کمیت، از یکای مناسب با آن استفاده می‌کنیم تا عدد به دست آمده ساده‌تر، خواناتر و قابل فهم‌تر باشد.
برای اجسام سنگین: از یکای بزرگ‌تر مانند کیلوگرم استفاده می‌شود. برای مثال، جرم گوسفند ۵۵ کیلوگرم است. اگر می‌خواستیم آن را با گرم بیان کنیم، عدد بسیار بزرگی (۵۵۰۰۰ گرم) می‌شد که بیان و درک آن سخت‌تر است.
برای اجسام سبک: از یکای کوچک‌تر مانند گرم استفاده می‌شود. برای مثال، جرم یک موز ۲۰۰ گرم است. اگر می‌خواستیم آن را با کیلوگرم بیان کنیم، به یک عدد اعشاری کوچک (۰.۲ کیلوگرم) می‌رسیدیم.
بنابراین، انتخاب یکا (گرم یا کیلوگرم) به جرم جسم بستگی دارد تا عدد نهایی، یک عدد رایج و ساده برای استفاده روزمره باشد.

در پایهٔ ششم دیدیم وزن جسم برابر با نیروی گرانشی (جاذبه‌ای) است که از طرف زمین بر جسم وارد می‌شود و جسم را به طرف زمین می‌کشد. وزن جسم را با نیروسنج اندازه‌گیری می‌کنند (شکل ۲). داخل نیروسنج فنری وجود دارد که می‌تواند کشیده شود. مقدار کشیدگی فنر داخل نیروسنج به اندازهٔ نیرویی بستگی دارد که به نیروسنج وارد می‌شود.

وزن یک جسم را با یکای نیوتون نشان می‌دهند. یک نیوتون نیروی کوچکی محسوب می‌شود. مثلاً وزن یک سیب کوچک ۱۰۰ گرمی تقریباً ۱ نیوتون و وزن یک طالبی ۱ کیلوگرمی تقریباً ۱۰ نیوتون است.